Muzeum Narodowe w Szczecinie jest samorządową instytucją kultury prowadzoną wspólnie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwo Zachodniopomorskie, która posiada osobowość prawną i jest wpisana pod numerem 2/99/WZ do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Województwo Zachodniopomorskie. Ramy prawne działalności Muzeum określają w szczególnośći: ustawa o muzeach, ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, umowa z dnia 23 września 2005 r. w sprawie prowadzenia jako wspólnej instytucji kultury zawarta przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Województwo Zachodniopomorskie, Statut Muzeum oraz Regulamin organizacyjny. Ponadto Muzeum uwzględnia w swoich działaniach zasady ujęte w Kodeksie Etyki dla Muzeów ICOM (International Council of Museums).
Utworzone 1 sierpnia 1945 r. polskie Muzeum Miejskie w Szczecinie przejęło pozostałe po II wojnie Swiatowej zbiory dawnych muzeów niemieckich, w kolejnych latach stopniowo wzbogacając je o nowe zabytki oraz tworząc cenne kolekcje własne. W 1947 r. Muzeum zyskało statut placówki okręgowej i jako Muzeum Pomorza Zachodniego sprawowało opiekę merytoryczną nad muzeami zachodniopomorskimi. W 1970 r. w uznaniu ponadregionalnej wartości zbiorów zostało podniesione do rangi Muzeum Narodowego. W 2005 r. na mocy zawartej umowy stało się instytucją współprowadzoną przez Ministra Kultury i samorząd Województwa Zachodniopomorskiego.Obecnie jest klasycznym muzeum wielodziałowym, które realizuje swoje statutowe zadania przede wszystkim poprzez gromadzenie zabytków, dzieł sztuki, materiałów dokumentacyjnych i innych materialnych dóbr kultury z zakresu archeologii, historii, sztuki, kultury materialnej, etnografii, numizmatyki, techniki i przyrody oraz literatury. W szczecińskim Muzeum znajduje się największy w Polsce zbiór świadectw kultury materialnej krajów pozaeuropejskich (Afryka, Ameryka, Oceania).